લોકસભા ચૂંટણી માટે છેલ્લા તબક્કામાં શનિવારે મતદાન થવાનું છે. આ પછી 4 જૂને પરિણામ જાહેર કરવામાં આવશે. પરંતુ આ વખતની ચૂંટણીને અત્યાર સુધીની સૌથી મોંઘી ચૂંટણી માનવામાં આવી રહી છે. એવો અંદાજ છે કે આ વખતે 2020ની યુએસ પ્રમુખપદની ચૂંટણીમાં જે ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો તેના કરતા વધુ નાણાં ખર્ચવામાં આવ્યા છે.
સેન્ટર ફોર મીડિયા સ્ટડીઝનું અનુમાન છે કે ચૂંટણી ખૂબ જ ખર્ચાળ હોવાને કારણે આ વખતે એક મતની કિંમત 1400 રૂપિયા સુધી પહોંચી ગઈ છે.
ભાજપથી લઈને કોંગ્રેસ અને સમાજવાદી પાર્ટીએ ઉદારતાથી ખર્ચ કર્યો છે. અંદાજો દર્શાવે છે કે આ ચૂંટણીમાં 1 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે, જે 2019ની સરખામણીમાં ઘણો વધારે છે. 2019ની ચૂંટણીમાં 55થી 60 હજાર કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો.
2024ની ચૂંટણીનો ખર્ચ 1 લાખ 35 હજાર કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચવાની આશા છે. આ 2020ની યુએસ પ્રમુખપદની ચૂંટણીમાં થયેલા ખર્ચ કરતાં વધુ છે. અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં 1.20 લાખ કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો.
ખર્ચ મર્યાદા શું છે?
ચૂંટણી પંચે દરેક ઉમેદવારના ચૂંટણી ખર્ચની મર્યાદા નક્કી કરી છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં દરેક ઉમેદવાર 95 લાખ રૂપિયા સુધીનો ખર્ચ કરી શકે છે. જ્યારે, વિધાનસભા ચૂંટણીમાં આ મર્યાદા રૂ. 28 લાખથી રૂ. 40 લાખ સુધીની હોય છે. અરુણાચલ પ્રદેશ જેવા નાના રાજ્યોમાં ઉમેદવાર લોકસભા ચૂંટણીમાં 75 લાખ રૂપિયા અને વિધાનસભા ચૂંટણીમાં 28 લાખ રૂપિયા ખર્ચ કરી શકે છે.
સ્વતંત્ર ભારતમાં 1951-52માં જ્યારે પ્રથમ સામાન્ય ચૂંટણીઓ યોજાઈ ત્યારે ઉમેદવારોની ખર્ચ મર્યાદા 25,000 રૂપિયા હતી. પરંતુ ત્યારપછી આ મર્યાદા 300 ગણી વધી ગઈ છે. જોકે, રાજકીય પક્ષોના ચૂંટણી ખર્ચની કોઈ મર્યાદા નથી. 1998ની ચૂંટણીમાં 9 હજાર કરોડ રૂપિયા ખર્ચાયા હતા જ્યારે 2019માં 55 હજાર કરોડ રૂપિયા ખર્ચાયા હતા.
75 દિવસમાં રિપોર્ટ આપવાનો રહેશે
ચૂંટણી ખર્ચમાં પારદર્શિતા જાળવવા માટે, રાજકીય પક્ષોએ દર વર્ષે ચૂંટણી પંચને યોગદાન અહેવાલો સબમિટ કરવાના હોય છે. આ રિપોર્ટમાં 20 હજાર રૂપિયાથી વધુના દાનની માહિતી આપવાની છે. આ સિવાય ચૂંટણી પૂર્ણ થયા બાદ ચૂંટણી ખર્ચ સંબંધિત રિપોર્ટ 75 દિવસમાં સબમિટ કરવાનો રહેશે. કમિશને આ રિપોર્ટ તેની વેબસાઈટ પર પણ જાહેર કર્યો છે.
4 જૂને પરિણામ
2024ની લોકસભા ચૂંટણી સાત તબક્કામાં યોજાઈ હતી. પ્રથમ તબક્કાનું મતદાન 19 એપ્રિલે થયું હતું, જ્યારે સાતમા અને છેલ્લા તબક્કાનું મતદાન આજે એટલે કે 1 જૂને થઈ રહ્યું છે. 4 જૂને પરિણામ જાહેર થશે.
