વિનેશ ફોગાટનું પેરિસ ઓલિમ્પિક 2024માં મેડલ જીતવાનું સપનું સંપૂર્ણપણે ચકનાચૂર થઈ ગયું. વિનેશે મહિલાઓની 50 કિગ્રા વજન વર્ગની ફાઇનલમાંથી તેણીને ગેરલાયક ઠેરવવા પર રમતગમતની સર્વોચ્ચ અદાલત, કોર્ટ ઓફ આર્બિટ્રેશન ફોર સ્પોર્ટ્સ (CAS)માં અપીલ કરી હતી, જેની સુનાવણી શુક્રવાર, 9 ઓગસ્ટના રોજ કરવામાં આવી હતી, પરંતુ ઘણા દિવસોની રાહ જોયા બાદ આખરે નિર્ણય આવ્યો જે વિનેશ અને ભારત વિરુદ્ધ ગયો છે. ઇન્ટરનેશનલ ઓલિમ્પિક કમિટી (IOC) અને વર્લ્ડ રેસલિંગ (UWW) ના નિયમો અને નિર્ણયોને જાળવી રાખીને સંયુક્ત રીતે સિલ્વર મેડલ આપવાની વિનેશની માંગને CASએ ફગાવી દીધી હતી. CASએ એક લાઇનમાં પોતાનો નિર્ણય સંભળાવ્યો અને કહ્યું કે વિનેશ ફોગાટની અપીલ ફગાવી દેવામાં આવી છે. આ સાથે વિનેશની કુસ્તી કારકિર્દીનો પણ દુઃખદ અંત આવ્યો.
ઓલિમ્પિક ગેમ્સ માટે પેરિસમાં બનાવવામાં આવેલ CAS એડ-હોક વિભાગે વિનેશની અપીલ સ્વીકારી અને શુક્રવાર, 9 ઓગસ્ટના રોજ સાંજે 5.30 વાગ્યે (ભારતીય સમય મુજબ) સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી જે 3 કલાક સુધી ચાલી. આ સુનાવણી CASના એકમાત્ર લવાદી ડૉ. એનાબેલ બેનેટની સામે થઈ હતી. ફ્રાન્સની લીગલ ટીમે વિનેશ વતી કેસ રજૂ કર્યો હતો. ઉપરાંત, દેશના જાણીતા વરિષ્ઠ વકીલ હરીશ સાલ્વે અને વિદુષ્પત સિંઘાનિયાએ ભારતીય ઓલિમ્પિક સંઘ (IOA) વતી કેસ રજૂ કર્યો હતો. ત્યારબાદ કહેવામાં આવ્યું હતું કે નિર્ણય ગમે ત્યારે આવી શકે છે પરંતુ તે પછી તેને 10 ઓગસ્ટ સુધી ટાળી દેવામાં આવ્યો હતો. આ પછી, નિર્ણય ફરીથી 10 ઓગસ્ટના રોજ મોકૂફ રાખવામાં આવ્યો હતો અને કેટલાક દસ્તાવેજોની માંગને ટાંકીને કહેવામાં આવ્યું હતું કે નિર્ણય 13 ઓગસ્ટે આપવામાં આવશે. ત્યારબાદ 13 ઓગસ્ટે આ નિર્ણય ત્રીજી વખત 16 ઓગસ્ટ સુધી મુલતવી રાખવામાં આવ્યો હતો. હવે અચાનક 14મી ઓગસ્ટે જ એક લીટીનો નિર્ણય આપવામાં આવ્યો છે, પરંતુ તેનો વિગતવાર નિર્ણય થોડા દિવસોમાં આવશે.
શું હતો મામલો?
વિનેશ ફોગાટને મહિલાઓની 50 કિગ્રા વજન વર્ગની ફાઇનલ પહેલા જ ગેરલાયક ઠેરવવામાં આવી હતી કારણ કે ગુરુવાર, 7 ઓગસ્ટના રોજ યોજાનારી ફાઇનલની સવારે વજન દરમિયાન તેનું વજન નિર્ધારિત મર્યાદા કરતાં 100 ગ્રામ વધુ હોવાનું જણાયું હતું. ઓલિમ્પિકમાં કુસ્તીનું સંચાલન કરતી સંસ્થા યુનાઈટેડ વર્લ્ડ રેસલિંગ (UWW) ના નિયમો અનુસાર, કોઈપણ કુસ્તીબાજનું વજન વધારે જોવા મળે તો તેને આખી ટુર્નામેન્ટમાંથી અયોગ્ય ઠેરવવામાં આવે છે અને જો તે મેડલ જીતવાની સ્થિતિમાં હોય તો પણ તેને મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. ઇવેન્ટમાં સ્પર્ધા કરો મેડલ મેળવો નહીં.
વિનેશ સાથે પણ એવું જ થયું અને 100 ગ્રામ વધારે વજન હોવાને કારણે તેને બહાર કરી દેવામાં આવી. આ કારણે, વિનેશ ફાઇનલમાં પહોંચે તો તેને જે સિલ્વર મેડલ મળવાનો હતો તે પણ તેની પાસેથી છીનવી લેવામાં આવ્યો અને તે તમામ કુસ્તીબાજોમાં સૌથી છેલ્લા સ્થાને રહી. આ પછી, વિનેશે 7 ઓગસ્ટની સાંજે CASમાં એક અપીલ દાખલ કરી, જેમાં સૌથી પહેલા ફાઈનલ રોકવા અને તેને બીજી તક આપવાની માંગ કરવામાં આવી. CAS એ તરત જ તેને નકારી કાઢ્યું અને કહ્યું કે તેઓ ફાઈનલને રોકી શકશે નહીં. આ પછી, વિનેશની અપીલમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો અને સંયુક્ત રીતે સિલ્વર મેડલ આપવાની માંગ કરવામાં આવી.
વિનેશે નિવૃત્તિ લીધી
આ અપીલ પછી બીજા જ દિવસે 29 વર્ષની વિનેશે કુસ્તીમાંથી નિવૃત્તિ લેવાની જાહેરાત કરી હતી અને કહ્યું હતું કે હવે તેનામાં આગળ લડવાની તાકાત નથી. આ સ્થિતિમાં મેડલ ચૂકી જતાં સમગ્ર દેશમાં નિરાશા, ઉદાસી અને ગુસ્સાનું વાતાવરણ સર્જાયું હતું. સંસદમાં પણ આ મુદ્દો ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો અને વિપક્ષે સરકાર પાસે હસ્તક્ષેપની માંગ કરી હતી. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ભારતીય ઓલિમ્પિક એસોસિએશનના પ્રમુખ પીટી ઉષા દ્વારા આ બાબતે સંપૂર્ણ માહિતી માંગીને તમામ શક્ય મદદ પૂરી પાડવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, પરંતુ કંઈ કામ થયું ન હતું.
કેવું રહ્યું વિનેશનું પ્રદર્શન?
આ વખતે વિનેશે ઓલિમ્પિકમાં 50 કિગ્રા વર્ગમાં ભાગ લીધો હતો, જે તેની કુદરતી કેટેગરી નહોતી. તેણીએ અગાઉ 53 કિગ્રામાં ભાગ લીધો હતો પરંતુ આ વખતે તે ચૂકી ગઈ હતી. આવી સ્થિતિમાં તેણે વેઇટ કેટેગરીમાં ફેરફાર કરવાનો નિર્ણય લીધો, જે તેના માટે મુશ્કેલ બની રહ્યું હતું. આ છતાં, વિનેશે 6 ઓગસ્ટના રોજ ધમાકેદાર શરૂઆત કરી અને પ્રથમ જ મેચમાં વિશ્વ નંબર-1 જાપાનની યુઇ સુસાકીને 3-2થી હરાવીને બધાને ચોંકાવી દીધા. યુઇ સુસાકીની આંતરરાષ્ટ્રીય કારકિર્દીની 83 મેચોમાં આ પ્રથમ હાર હતી. આ પછી, વિનેશે ક્વાર્ટર ફાઇનલ અને સેમિફાઇનલ જીતીને ફાઇનલમાં જગ્યા બનાવી અને આવું કરનાર તે ભારતની પ્રથમ મહિલા રેસલર બની. આ ઉપરાંત તેનો મેડલ પણ કન્ફર્મ થયો હતો. જો કે, બીજા જ દિવસે, તેણીને વજન ઓછું કરવા માટે ગેરલાયક ઠેરવવામાં આવ્યું હતું અને ફાઇનલમાં તેનું સ્થાન ગુઝમેન લોપેઝને આપવામાં આવ્યું હતું, જે સેમિફાઇનલમાં વિનેશ સામે હારી ગયા હતા. લોપેઝ પણ ગોલ્ડ જીતી શક્યો નહોતો અને અમેરિકાની સારાહ હિલ્ડનબ્રાન્ડે ટાઈટલ જીત્યું હતું.
