ઉદ્યોગપતિ ગૌતમ અદાણી ફરી એકવાર ચર્ચામાં આવ્યા છે. તેમના પર અમેરિકામાં ગેરમાર્ગે દોરીને ફંડ એકઠું કરવાનો આરોપ લગાવવામાં આવ્યો છે. અમેરિકન વકીલોએ આરોપ લગાવ્યો છે કે ભારતમાં સોલાર એનર્જી પ્રોજેક્ટ માટે કોન્ટ્રાક્ટ મેળવવા માટે અદાણી ગ્રુપે ભારતીય અધિકારીઓને 21 હજાર કરોડ રૂપિયા લાંચ તરીકે આપ્યા છે. પરંતુ અદાણીએ અમેરિકન રોકાણકારોને આની જાણ કરી ન હતી અને મોટા પાયે ભંડોળ એકત્ર કર્યું હતું. આ એક ગુનાહિત મામલો છે. તેણે ભારતમાં સૌર ઉર્જા પ્રોજેક્ટ્સ માટે કોન્ટ્રાક્ટ જીતવા માટે ભારતીય અધિકારીઓને આશરે ₹2,250 કરોડ ($265 મિલિયન)ની લાંચ આપી હતી. તે પછી અદાણી જૂથે આ પ્રોજેક્ટ્સ માટે અમેરિકન રોકાણકારો પાસેથી ભંડોળ એકત્ર કર્યું. એવો પણ આરોપ છે કે અદાણી ગ્રૂપે રોકાણકારોને લાંચ અને ભ્રષ્ટાચાર વિશે માહિતી આપી ન હતી. આ પ્રોજેક્ટ્સથી 20 વર્ષમાં જૂથ માટે અંદાજે $2 બિલિયનનો નફો થવાની અપેક્ષા હતી.
હિંડનબર્ગના ખુલાસાને કારણે બજાર બિનઅસરકારક…
અદાણી ગ્રૂપના શેરમાં પણ નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો નથી. સવાલ એ ઉઠી રહ્યો છે કે અદાણી ગ્રુપનો પ્રોજેક્ટ ભારતમાં છે, પરંતુ ભારતીય અધિકારીઓને લઈને અમેરિકામાં તપાસ કેવી રીતે શરૂ થઈ? વાસ્તવમાં આ સમગ્ર મામલો અદાણી ગ્રુપની કંપની અદાણી ગ્રીન એનર્જી લિમિટેડ અને અન્ય એક ફર્મ સાથે સંબંધિત છે. આ કેસ યુએસ કોર્ટમાં 24 ઓક્ટોબર 2024ના રોજ નોંધવામાં આવ્યો હતો. બુધવારે ન્યૂયોર્ક કોર્ટમાં તેની સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી હતી. યુએસ એટર્ની ઓફિસનું કહેવું છે કે ભારતમાં સૌર ઉર્જા સંબંધિત કોન્ટ્રાક્ટ મેળવવા માટે અદાણી ગ્રુપે ભારતીય અધિકારીઓને લગભગ 2110 કરોડ રૂપિયાની લાંચ આપી છે. અદાણી પર લાંચની આ રકમ વસૂલવા માટે અમેરિકન, વિદેશી રોકાણકારો અને બેંકો સાથે ખોટું બોલવાનો આરોપ છે. આ કેસ અમેરિકામાં નોંધવામાં આવ્યો હતો કારણ કે અમેરિકન રોકાણકારોના પૈસા પ્રોજેક્ટમાં રોકવામાં આવ્યા હતા. અમેરિકન કાયદા હેઠળ, તે પૈસા લાંચ તરીકે આપવું એ ગુનો છે.
‘2 બિલિયન ડોલરનો નફો મેળવવાની અપેક્ષા હતી’
આ અંગે અમેરિકન વકીલે અદાણી ગ્રુપના ચેરમેન ગૌતમ અદાણી, તેમના ભત્રીજા સાગર અદાણી, વિનીજ જૈન અને કંપનીના અન્ય 6 અધિકારીઓને જવાબદાર ઠેરવ્યા છે. ફરિયાદીઓનું કહેવું છે કે અદાણી જૂથે રાજ્યોમાં પાવર ડિસ્ટ્રિબ્યુશન કંપનીઓ સાથે સોલાર પાવર કોન્ટ્રાક્ટ જીતવા માટે ભારતીય સરકારી અધિકારીઓને કથિત રીતે રૂ. 2,029 કરોડ ($265 મિલિયન)ની લાંચ આપી હતી. આ લાંચ કથિત રીતે 2020 અને 2024 વચ્ચે આપવામાં આવી હતી. આ હકીકત અમેરિકન બેંકો અને રોકાણકારોથી છુપાવવામાં આવી હતી અને સોલાર એનર્જી પ્રોજેક્ટ માટે અબજો ડોલરનું ભંડોળ એકત્ર કરવામાં આવ્યું હતું. અદાણી ગ્રુપે એનર્જી કોન્ટ્રાક્ટ જીતીને $2 બિલિયનનો નફો મેળવવાની અપેક્ષા રાખી હતી.
શું કહે છે અમેરિકન કાયદો ??
લાંચના આરોપોમાં ભારતીય અધિકારીઓનો સમાવેશ થતો હોવાથી, જો કે, યુએસ કાયદો જણાવે છે કે જો ભ્રષ્ટાચારના કેસમાં યુએસ રોકાણકારો અથવા બજારના હિતોની ચિંતા હોય તો આવા કેસ કોર્ટમાં ચાલી શકે છે. અત્રે એ પણ નોંધનીય છે કે જે સમયગાળામાં લાંચનો આક્ષેપ કરવામાં આવી રહ્યો છે તે જ સમયગાળા દરમિયાન 2023માં યુએસ સ્થિત શોર્ટ સેલર હિંડનબર્ગ રિસર્ચે પણ અદાણી ગ્રુપને લઈને વિવાદાસ્પદ રિપોર્ટ બહાર પાડ્યો હતો. આ રિપોર્ટમાં અદાણી ગ્રૂપ પર સ્ટોક મેનીપ્યુલેશન અને એકાઉન્ટિંગ ફ્રોડનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. જેના કારણે અદાણી ગ્રુપના માર્કેટ વેલ્યુમાં 150 અબજ ડોલરનું નુકસાન થયું હતું.
જે પ્રોજેક્ટ અંગે આક્ષેપો થયા હતા…
અમેરિકી આરોપ મુજબ ભારતીય ઊર્જા કંપનીના સ્થાપક અને ચેરમેન ગૌતમ અદાણી છે. જ્યારે સાગર અદાણી અદાણી એનર્જી કંપની (અદાણી ગ્રીન એનર્જી)ના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર છે. આ ઉપરાંત Azure Powerના ભૂતપૂર્વ CEO રણજીત ગુપ્તા, Azure Powerના કન્સલ્ટન્ટ રૂપેશ અગ્રવાલ અમેરિકન ઈશ્યુઅર છે.
ભારતીય ઉર્જા કંપની અને અમેરિકન જારીકર્તાએ સરકારી માલિકીની સોલર એનર્જી કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (SECI)ને 12 ગીગાવોટ સોલાર પાવર આપવાનો કોન્ટ્રાક્ટ જીત્યો હતો. જો કે, SECI ભારતમાં સૌર ઊર્જા ખરીદવા માટે ખરીદદારો શોધી શક્યું નથી. આવી સ્થિતિમાં ખરીદદારો વિના ડીલ આગળ વધી શકી ન હતી અને બંને કંપનીઓને ભારે નુકસાન થવાનું જોખમ હતું. દરમિયાન અદાણી ગ્રુપ અને એઝ્યુર પાવરે ભારત સરકારના અધિકારીઓને લાંચ આપવાનું આયોજન કર્યું હતું.
લાંચનો મોટો હિસ્સો આંધ્રપ્રદેશના અધિકારીઓને મળ્યો ?
રાજ્યની વીજ વિતરણ કંપનીઓને SECI સાથે વીજ પુરવઠો કરાર કરવા માટે તૈયાર કરવાની જવાબદારી સરકારી અધિકારીઓની રહેશે તેવું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. તેણે ભારતીય અધિકારીઓને લગભગ $265 મિલિયનની લાંચ આપવાનું વચન આપ્યું હતું, જેનો મોટો ભાગ આંધ્ર પ્રદેશના અધિકારીઓને આપવામાં આવ્યો હતો.
આ પછી, કેટલીક રાજ્ય વીજ કંપનીઓ સંમત થઈ અને બંને કંપનીઓ પાસેથી સૌર ઊર્જા ખરીદવા માટે SECI સાથે કરાર કર્યો. આરોપ છે કે ભારતીય ઉર્જા કંપની અને અમેરિકન ઈશ્યુઅરે સંયુક્ત રીતે લાંચ આપી હતી. એટલું જ નહીં, તેમની સંડોવણી છુપાવવા માટે કોડ નેમનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. ઉદાહરણ તરીકે, ગૌતમ અદાણીને ‘ન્યૂમેરો યુનો’ અથવા ‘ધ બિગ મેન’ કહેવામાં આવતા હતા. સમગ્ર સંચાર એનક્રિપ્ટેડ મેસેજિંગ દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. આ બે કંપનીઓએ અમેરિકન બેંકો અને રોકાણકારો પાસેથી 175 મિલિયન ડોલરથી વધુ એકત્ર કર્યા હોવાના અહેવાલ છે.
‘લાંચ આપવાની યોજના બનાવવા માટે બેઠકો યોજાઈ હતી’
જો કે, યુએસ જારીકર્તામાં નેતૃત્વમાં ફેરફારો થયા હતા, જેના કારણે નોંધપાત્ર ફેરફારો થયા હતા. રણજીત ગુપ્તાએ 2019-2022 સુધી Azure Powerના CEO તરીકે સેવા આપી હતી. રૂપેશ અગ્રવાલે 2022-2023 દરમિયાન ચાર્જ સંભાળ્યો હતો. પ્રોજેક્ટ સાથે સંકળાયેલા કેટલાક અધિકારીઓને રાજીનામું આપવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું. લાંચ કેવી રીતે ચૂકવવામાં આવશે તે નક્કી કરવા માટે બેઠકો યોજવામાં આવી હતી, જેથી કોઈને ખબર ન પડે. વિકલ્પોમાં પ્રોજેક્ટના કેટલાક ભાગોના ટ્રાન્સફર અંગે પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. એવું પણ કહેવાય છે કે ગૌતમ અદાણી કથિત રીતે આ મામલે સરકારી અધિકારીઓને પણ વ્યક્તિગત રીતે મળ્યા હતા.
હાલમાં, યુએસ સત્તાવાળાઓ તપાસ કરી રહ્યા છે કે શું અદાણી જૂથે તેના પોતાના ફાયદા માટે લાંચ આપવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો અને શું તેણે ઉર્જા કરાર મેળવવા માટે ભારત સરકારના અધિકારીઓને ખોટી રીતે ચૂકવણી કરી હતી. એક રિપોર્ટ અનુસાર આ મામલામાં યુએસ કોર્ટમાં સુનાવણી બાદ ગૌતમ અદાણી અને તેમના ભત્રીજા વિરુદ્ધ ધરપકડ વોરંટ જારી કરવામાં આવ્યું છે.
અદાણી ગ્રુપે સ્પષ્ટતામાં શું કહ્યું…
અદાણી ગ્રુપે સ્પષ્ટતામાં કહ્યું કે, આ આરોપો પાયાવિહોણા છે. જો કે, આ માત્ર આરોપો છે, જ્યાં સુધી પ્રતિવાદી દોષિત સાબિત ન થાય ત્યાં સુધી તેને નિર્દોષ ગણવામાં આવે છે. તમામ સંભવિત કાયદાકીય પગલાં લેવામાં આવશે. અદાણી ગ્રુપે હંમેશા તમામ ક્ષેત્રોમાં પારદર્શિતા અને નિયમનકારી નિયમોનું પાલન જાળવી રાખ્યું છે અને ચાલુ રાખશે. અમે જૂથ કંપનીઓમાં કામ કરતા અમારા શેરધારકો, ભાગીદારો અને કર્મચારીઓને ખાતરી આપીએ છીએ કે અમે કાયદાનું પાલન કરતી સંસ્થા છીએ, જે તમામ કાયદાઓનું સંપૂર્ણ પાલન કરે છે.
અદાણી જૂથે તેના નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, યુએસ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ જસ્ટિસ અને એસઈસીએ અમારા બોર્ડના સભ્યો ગૌતમ અદાણી અને સાગર અદાણી વિરુદ્ધ ન્યૂયોર્કના પૂર્વીય જિલ્લા માટે યુએસ ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટમાં આરોપ જારી કર્યો છે. યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ જસ્ટિસે અમારા બોર્ડ મેમ્બર વિનીત જૈનનો પણ સમાવેશ કર્યો છે. આ વિકાસને ધ્યાનમાં રાખીને, અમારી પેટાકંપનીઓએ તે સમય માટે સૂચિત યુએસડી ડિનોમિનેટેડ બોન્ડ ઓફરિંગ સાથે આગળ ન વધવાનું નક્કી કર્યું છે. બ્લૂમબર્ગના જણાવ્યા અનુસાર, અદાણી ગ્રુપની કંપનીઓએ અમેરિકાના આરોપો બાદ $600 મિલિયનના બોન્ડ રદ કર્યા છે.
